COVID 19 PANDEMİSİNDE ONKOLOJİ HASTALARINA YAKLAŞIM NASIL OLMALIDIR
a: Düzensiz ve az uyku uyumak bağışıklık hücresi olan lenfosit ve nötrofil sayımızı olumsuz etkilemektedir.Bu hücrelerin kanda en üst seviyede olduğu zaman dilimi saat 21:00 ile 03:00 arası olmaktadır. Bu nedenle bu aralıklarda dinlenmeli ,kalite uyku için çaba gösterilmelidir.
b: Toz şekerli ürünlerin çok alınması (burada bahsettiğim karbonhidrat değil) bağışıklık sistemini olumsuz etkiler.
c: Aşırı alkol tüketimi yine bağışıklık sistemini bozmaktadır, azaltmak uygun olacaktır.
d: Sigara içiminin sonlandırılması bağışıklık sistemini olumlu etkilemektedir.
e: Çok fazla kafein tüketimi önerilmemektedir.Neden ise stres hormonlarını arttırmasından kaynaklanmaktadır.
f: Çok fazla doğmuş yağ tüketen içeren abur cubur (junk food) azaltılmalıdır.
g: Yetersiz su tüketimi bağışıklığı azaltmakta, solunum yollarında bizi koruyan ,balgamın hızlı atılmasını sağlayan kirpiksi aktiviteyi azaltmaktadır.
h: Fazla sedanter (hareketsiz) hayattan uzak durulmalıdır.
i: Aşırı egzersiz adrenalin ve kortizol salgılaması nedeniyle bağışıklı sistemini olumsuz etkilemektedir.
j: Çok az olan sosyal aktivite, yalnızlık da bağışıklık sitemini olumsuz etkilemektedir.
2.Kemoterapi ,bağışıklık sistemine ve kanser hücresine nasıl etki etmektedir ?
Çoğu kemoterapiler geçici olarak kan sayımını düşürmektedir. 5-7 gün düşüklük sonrası kandaki akyuvarlar kendini sayı olarak toparlarlar. İnsan vücudu viral enfeksiyon geçirdiğinde virüsler , virüsü öldüren Tip1 interferon dediğimiz proteinlerin bağışıklık hücresinden salgılanmasını baskılar. Kemoterapi verildiğinde ise tümör hücreleri strese girer ve kendisi ilginç bir şekilde Tip 1 interferon salgılamasının artmasını sağlamaktadır yani antiviral (virüsü bloke eden) proteinleri arttırmaktadır (Nature Medicine,2014,A.Sistigu). Bu olumlu etki ile kemoterapi ile viral enfeksiyonlarda kötüleşme beklememek doğal olacaktır. Nitekim Covid-19 olup kemoterapi alanlarda özel bir risk artışı görülmemiştir.
3.Covid-19 pandemisinde kanser tedavisi alan hastaların ölüm oranı nasıl etkilendi?
İngiltere’de yapılan çalışmada 800 onkoloji aktif kanser hastası (covid-19 sürüntü testi pozitif olan )prospektif izlendiğinde (18 mart—26 Nisan),ölüm oranı ileri yaş olanlarda,hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalığı olanlarda ve Covid-19 testi pozitif ve geçmiş 4 hafta içinde Covid-19 testi pozitif olanlarda ölüm oranı sitatiksel olarak artmış.Eğer ek hastalıklarınız yoksa ölüm oranında artış görülmemiş. Hematolojik kanserlerde Covid-19’a yakalanma oranı biraz yüksek bulunmuş.(Lennard Lee Lancet Oncology 2020)
Hastalarımıza kemoterapi öncesi Covid-19 testi yapılabilirse bu önlenebilir ve 2 hafta kemoterapiye ara verilmesi özel bir sorun oluşturmaz. Yine başka bir çalışmada New York’ta bu hastaların (5688 Covid-19 hastasının %6’sı kanser tanısı olan 334 hastaya bakıldığında daha fazla yoğun bakıma girilmiş ama ölüm oranı artmadığı gösterilmiş (H Miyashita;Ann Oncology 2020)
4.Covid-19 Pandemisnde Radyoterapi Nasıl Olmalıdır?
Türkiye Radyosyon Onkolojisi Derneği (TROD) yayınladığı (Radiotherapy&Oncology dergisi,2020 ) çalışmasında, pandemi başındaki klavuza uygun olarak radyoterapideki etkinlikten feraget etmeden ,radyoterapinin daha kısa süre bitirilmesini (Hipofraksiyone rejim denir) önermiştir.
Radyoterapini bir diğer önemli yanı cerrahi olmayacak,olamayacak onkoloji hastalarında (Baş-boyun kanserleri, yemek borusu; pankreas; prostat, akciğer ve mesanede) önemli bir oyuncu olarak cerrahi yerine geçebileceği düşünülmelidir (Nagar&Formenti 2020 Nature Review Oncology)
5.Covid-19 Pandemisinde Kanser Cerrahisi Nasıl Olmalıdır.
Hastalarımız Covid-19 pandemisi sırasında hastaneye gitme korkuları artmıştır. Onkolojik tanısı alan hastaların cerrahilerinin gecikmesinin bedeli, virüse kapılmaktan daha yüksek olmaktadır.
Ameliyat edilebilir tümörlerdeki cerrahinin 3-6 ay gecikmesinin bedeli kanser türüne göre değişmek üzere, hastalıkta beklenen yaşam süresini %19-43 arasında azaltabilmektedir. Bu nedenle cerrahinin ertelenmesini tavsiye etmemekteyiz.(A.Sud, Annals of Oncology 2020)
